Wytyczne dotyczące funkcjonowania salonów tatuażu w trakcie epidemii SARS-CoV-2 w Polsce

Celem wdrażanych procedur jest:

1. Dodatkowe zwiększenie bezpieczeństwa pracowników (obsługi) oraz klientów salonów tatuażu.
2. Minimalizowanie ryzyka zakażenia pracowników (obsługi) oraz klientów.
3. Ograniczenie liczby kontaktów na terenie salonu tatuażu w danym przedziale czasowym, w ramach zabezpieczenia przed możliwym zakażeniem.
4. Kompleksowe działanie przeciwepidemiczne dostosowane do etapu zaawansowania stanu epidemii.

Wytyczne zostały podzielone na cztery części:

1. Zapewnienie bezpieczeństwa pracownikom oraz klientom salonu tatuażu.
2. Zapewnienie bezpieczeństwa w salonie.
3. Procedury postępowania w przypadku podejrzenia zakażenia SARS-CoV-2 u pracownika.
4. Procedury postępowania w przypadku podejrzenia zakażenia SARS-CoV-2 u klienta.

Zapewnienie bezpieczeństwa pracownikom oraz klientom salonu tatuażu.

Wytyczne dla pracowników:

• regularnie, często i dokładnie myć ręce wodą z mydłem zgodnie z instrukcją znajdującą się przy umywalce, do osuszania stosować wyłącznie ręczniki jednorazowe i dezynfekować osuszone dłonie środkiem również spełniającym ww. normę,
• zachować bezpieczną odległość (2 metry) między klientami/pracownikami (włączając stanowiska pracy); dystans ten może być zmniejszony tylko wtedy, gdy wymaga tego realizacja usługi i stosowane są inne środki ochrony indywidualnej,
• ograniczyć rozmowy pomiędzy personelem a klientami do minimum wymaganego do zrealizowania usługi,
• ograniczyć czas spędzany przez klientów w salonie do minimum wymaganego do zrealizowania usługi,
• podczas kaszlu i kichania zakryć usta i nos zgiętym łokciem lub chusteczką –
  jak najszybciej wyrzucić chusteczkę do zamkniętego kosza wyłożonego foliowym workiem i umyć ręce,
• należy unikać dotykania twarzy, w szczególności oczu, ust i nosa (jeśli to się stanie, należy zdezynfekować dłonie).
• dopilnować, aby klienci dezynfekowali dłonie, zakładali rękawiczki ochronne oraz posiadali ochronę zakrywającą usta i nos,
• unikać dojazdów do pracy środkami komunikacji publicznej, jeżeli istnieje taka możliwość,
• nie używać telefonów komórkowych w trakcie wykonywania usługi,
• dotykać wyłącznie przedmiotów niezbędnych do wykonania zabiegu w gabinecie zabiegowym w trakcie wykonywania usługi;
• zaleca się pozyskać, za zgodą klienta, niezbędne dane klienta - co najmniej imię, nazwisko oraz dane kontaktowe (telefon, adres e-mail); dane te są niezbędne w przypadku konieczności powiadomienia o potencjalnym kontakcie z osobą zakażoną oraz oceny ryzyka narażenia na zakażenie SARS-CoV-2; należy poinformować klienta, że jego dane mogą być przekazane pracownikom Państwowej Inspekcji Sanitarnej lub innym służbom kryzysowym oraz przekazać informacje na temat podstawy prawnej, celu i czasu przetwarzania danych (art. 9 ust. 2 lit. i RODO: „przetwarzanie jest niezbędne ze względów związanych z interesem publicznym w dziedzinie zdrowia publicznego, takich jak ochrona przed poważnymi transgranicznymi zagrożeniami zdrowotnymi lub zapewnienie wysokich standardów jakości i bezpieczeństwa opieki zdrowotnej oraz produktów leczniczych lub wyrobów medycznych, na podstawie prawa Unii lub prawa państwa członkowskiego, które przewidują odpowiednie, konkretne środki ochrony praw i wolności osób, których dane dotyczą, w szczególności tajemnicę zawodową”),
• ponieważ praca tatuatorów polega na bezpośrednim kontakcie z drugim człowiekiem, w obliczu istotnego zagrożenia związanego z rozprzestrzenianiem się COVID-19 są oni szczególnie narażeni na infekcje; ważnym aspektem jest profesjonalne podejście do zasad mających na celu wzmocnienie bariery ochronnej skóry i błon śluzowych; wszelkie uszkodzenia skóry zwiększają dodatkowo ryzyko dostania się do organizmu zarówno wirusów, jak i bakterii; zasadna jest zatem szczególna ochrona dłoni, twarzy, oczu, błon śluzowych nosa i jamy ustnej, uszu oraz włosów.

Wytyczne dla klientów:

• nosić osłonę nosa i ust (zaleca się stosowanie maseczek z pętlą na ucho), ewentualnie przyłbicę oraz rękawiczki ochronne (jeśli jest to możliwe, ze względu na rodzaj wykonywanego zabiegu),
• nie używać telefonów komórkowych w trakcie wykonywania usługi,
• przed planowaną usługą zmierzyć temperaturę oraz ocenić swój aktualny stan zdrowia pod kątem ewentualnych objawów zakażenia SARS-CoV-2; w przypadku jakichkolwiek wątpliwości należy odwołać umówioną wizytę,
• stosować się do zaleceń obsługi salonu.

Pozostałe wytyczne:

• rekomendowana praca w trybie zmian; osoby pracujące na różnych zmianach, w miarę możliwości, nie powinny się spotykać,
• dostosowanie obecnego planu higieny studia do panujących warunków epidemicznych - poszerzając procedury użycia środków do dezynfekcji i zwiększając częstotliwość ich użycia, oraz poszerzając zakres dezynfekowanych powierzchni i przedmiotów (m.in. o wszystkie z którymi klient miał kontakt); jeżeli studio nie ma wdrożonego planu higieny, powinno niezwłocznie wdrożyć rozszerzony plan higieny odpowiedni do panujących warunków epidemicznych, uwzględniający procedury ujęte w niniejszym dokumencie,
• zapewnienie środków ochrony indywidualnej oraz środków do dezynfekcji (dopuszczone i certyfikowane produkty medyczne o przeciwwirusowym działaniu),
• ograniczenie do niezbędnego minimum spotkań i narad wewnętrznych; spotkania powinny być przeprowadzane przy otwartych oknach z zachowaniem rekomendowanych odległości pomiędzy osobami (minimum 1,5 m); preferowany kontakt telefoniczny oraz elektroniczny,
• zachowanie bezpiecznej odległości (rekomendowane są 2 m) między innymi klientami/pracownikami (włączając stanowiska pracy); dystans ten może być zmniejszony tylko wtedy, gdy wymaga tego realizacja usługi i stosowane są inne środki ochrony indywidualnej,
• zachowanie bezpiecznej odległości w pomieszczeniach dla personelu, zmniejszenie liczby pracowników korzystających z tych pomieszczeń w danym czasie,  umieszczenie w nich płynów do dezynfekcji w celu oczyszczenia każdej powierzchni dotykowej 2-3 razy w ciągu dnia pracy, na koniec każdej zmiany personelu oraz po zakończeniu obsługi każdego klienta,
• rozłożenie w czasie zaplanowanych wizyt, aby zmniejszyć liczbę osób przebywających w salonie w tym samym momencie; w gabinecie może przebywać tylko tylu klientów, ile jest stanowisk do ich obsługi,
• szczególna troska o pracowników z grup narażonych na ciężki przebieg COVID-19, – jeśli to możliwe nieangażowanie w bezpośredni kontakt z klientem osób powyżej 60 r.ż. oraz przewlekle chorych,
• preferowanie umawianie wizyt zdalnie: przez Internet/telefon; używane przez pracowników telefon i klawiaturę należy dezynfekować po każdym użyciu, jeśli korzysta z nich więcej osób,
• monitorowanie przestrzegania procedur przez wszystkich współpracowników,
• zapewnienie sprzętu i środków oraz monitorowanie codziennych prac porządkowych,
• przygotowanie procedury postępowania na wypadek wystąpienia sytuacji podejrzenia zakażenia i skuteczne poinstruowanie pracowników.

Zapewnienie bezpieczeństwa w salonie

Organizacja salonu

1. Zachować bezpieczną odległość – minimum to 2 m odległości pomiędzy stanowiskami dla klientów; w przypadku braku takiej możliwości rekomenduje się zainstalowanie ekranów ochronnych (przepierzenia, ścianki) pomiędzy stanowiskami; przepierzenia powinny być wykonane z materiału nieprzepuszczającego powietrza, łatwo poddającego się czyszczeniu i dezynfekcji oraz mieć minimalny wymiar 2 m x 1,5 m.
2. W oknie wejściowym/witrynie, na internetowej stronie gabinetu, w mediach społecznościowych, w aplikacjach mobilnych umieścić komunikat o maksymalnej liczbie klientów, mogących jednocześnie przebywać w salonie oraz przyjętych środkach ochrony i procedurach.
3. Zapewnić klientom środki do dezynfekcji (płyny dezynfekcyjne) w różnych punktach w salonie: przy drzwiach, gdzie dezynfekcja jest obowiązkowa, przy wchodzeniu i wychodzeniu z salonu, przy recepcji/strefie roboczej, na stanowisku pracy; należy poinstruować klienta, w jaki sposób skutecznie myć oraz dezynfekować ręce oraz dopilnować, aby każdorazowo wykonał te czynności poprawnie; zaleca się korzystanie z płynu do dezynfekcji rąk, nawet, jeżeli klienci mają na sobie rękawiczki; rekomenduje się zainstalowanie bezdotykowych automatów z płynem dezynfekcyjnym.
4. Wywiesić w pomieszczeniach sanitarnohigienicznych instrukcje dot. mycia rąk, zdejmowania i zakładania rękawiczek, zdejmowania i zakładania maseczki, a przy dozownikach z płynem do dezynfekcji – instrukcje dezynfekcji rąk.
5. Zrezygnować z serwowania kawy i herbaty; sugerowane jest zapewnienie jedynie wody do picia w opakowaniach jednorazowych lub podawanej przez personel w kubkach jednorazowych z dystrybutora.
6. Wystrój gabinetu ograniczyć do minimum – należy pozostawić w miarę możliwości jak największą ilość powierzchni płaskich, możliwych i szybkich do czyszczenia i dezynfekowania; z przestrzeni wspólnych należy usunąć wszelkie zbędne przedmioty, tj. sztuczne kwiaty, lampy, świece, zwisające kotary i inne dekoracje oraz ulotki, foldery, magazyny i inne materiały reklamowe.
7. Rekomendowane zrezygnowanie z poczekalni. W salonie mogą przebywać wyłącznie umówieni klienci, nie należy udostępniać poczekalni osobom towarzyszącym.
8. Tak zorganizować sposób przechowywania odzieży wierzchniej klientów, aby odzież ta nie stykała się.
9. Usunąć testery (warto posiadać wizualne instrukcje stosowania produktu i jego korzystnego działania dla klienta) oraz poinformować klientów, aby nie dotykali produktów – może to zrobić tylko obsługa; dotykanie produktów powoduje utratę ich czystości, dlatego należy stworzyć rutynę ich oczyszczania lub dezynfekcji.

Przygotowanie gabinetu zabiegowego oraz przebieg usługi

1. Zdezynfekować stanowisko pracy (leżanka/fotel + szafka/stanowisko zabiegowe).
2. Zabezpieczyć meble zabiegowe

• folia (lub zastępczo inne rozwiązanie spełniające jej funkcję) na fotel,
• prześcieradło jednorazowe,
• folia (lub zastępczo inne rozwiązanie spełniające jej funkcję) na taboret zabiegowy,
• folia (lub zastępczo inne rozwiązanie spełniające jej funkcję) na pilot do fotela.

UWAGA: w przypadku ofoliowania mebli, należy wymieniać folię po każdym kliencie.

1. Zabezpieczyć folią urządzenia wykorzystywane podczas zabiegu (maszynka do tatuażu, zasilacz, stopka, kable).

UWAGA: w przypadku ofoliowania urządzeń, należy wymienić folię po każdym kliencie

1. Po zakończonej pracy, folie należy traktować, jako odpad niebezpieczny.
2. W zależności od rodzaju wykonywanego zabiegu, należy wyposażyć klienta w adekwatny pakiet obejmujący:

• rękawiczki jednorazowe, (jeśli nie posiada własnych),
• maskę jednorazową lub zastępczo inne rozwiązanie spełniające jej funkcję, (jeśli nie posiada własnej),
• peniuar jednorazowy lub zastępczo inne rozwiązanie spełniające jego funkcję (opcjonalnie w zależności od rodzaju wykonywanego zabiegu).

1. Przed przystąpieniem do wykonania usługi poprosić klienta o dezynfekcję rąk i/lub założenie jednorazowych foliowych rękawiczek; osoba obsługująca klienta powinna przekazać klientowi dokładną instrukcję mycia i dezynfekcji rąk, prawidłowego zakładania i zdejmowania rękawiczek oraz maseczki.
2. Podczas wykonywania zabiegu, tatuatora obowiązuje strój specjalistyczny:

• foliowe fartuchy jednorazowe oraz ochraniacze przedramion,
• maseczka ochronna (maseczka powinna być dopuszczona do użytku medycznego zgodnie z normą PN-EN 14683+AC:2019-09); w przypadku pracy w okolicy twarzy klienta (szyja, klatka piersiowa, twarz) maseczka powinna być zmieniana, kiedy ulegnie zawilgotnieniu,
• przyłbica/gogle lub zastępczo inne rozwiązanie spełniające jego funkcję, w przypadku wykonywania tatuażu w  okolicy twarzy klienta (szyja, klatka piersiowa, twarz),
• rękawiczki – obowiązkowe noszenie rękawiczek jednorazowych przy wykonywaniu usługi; raz zdjęte rękawiczki należy wyrzucić.

1. Przeprowadzić zabieg zgodnie z procedurami ujętymi w planie higieny studia tatuażu. Jeżeli jest taka możliwość – należy pracować przy użyciu pedału nożnego (również ofoliowanego).
2. Po wykonaniu zabiegu zużyte ostrza umieść w dedykowanych pojemnikach na odpady medyczne.
3. W przypadku użycia narzędzi wielokrotnego użytku, umieścić je w wanience z płynem dezynfekującym, następnie poddać czyszczeniu, dezynfekcji oraz sterylizacji zgodnie z procedurą ujętą w planie higieny.
4. Urządzenia należy zdezynfekować za pomocą płynów lub chusteczek do tego przeznaczonych.
5. Jeżeli sprzęt nie może zostać wysterylizowany (maszynka, kabel, stopka, zasilacz), należy go dokładnie zdezynfekować. Jednak pozostałe narzędzia (rury, końcówki) muszą być jednorazowe lub sterylizowane.
6. Okulary ochronne (zabiegi laserowe) należy umyć pod bieżącą, ciepłą wodą z użyciem detergentu lub mydła.
7. Wszystkie materiały użyte do zabiegu traktować, jako niebezpieczne, postępować z nimi zgodnie z procedurą.
8. Zużyte środki ochrony osobistej (fartuch, maseczki itd.) należy traktować jako skażone i umieszczać je w koszach przeznaczonych na odpady medyczne.
9. Zdezynfekować leżankę/fotel, stanowisko pracy oraz wszystkie powierzchnie i przedmioty, z którymi klient miał kontakt.
10. Odpady niebezpieczne zgromadzone w trakcie tatuowania należy wynieść z pomieszczenia zabiegowego po każdym kliencie.

Od zakończenia usługi do przyjęcia kolejnego klienta powinno minąć tyle czasu, ile wymagane jest przy zastosowaniu danego środka do dezynfekcji, zgodnie z jego instrukcją użycia, zanim następny klient zostanie obsłużony na tym samym stanowisku.

Higiena i dezynfekcja

1. Należy stosować wyłącznie preparaty skuteczne wobec wirusów.
2. Ręce należy myć i dezynfekować:

• zawsze przed i po pracy z klientem,
• po dotykaniu banknotów/kart kredytowych, klamek w drzwiach, telefonu,
• przed dotykaniem ust, nosa czy oczu,
• po zanieczyszczeniu rąk wydzieliną z dróg oddechowych, np. w przypadku kaszlu, kichania,
• zawsze przed i po skorzystaniu z toalety, w pomieszczeniu dla personelu, przed i po jedzeniu, piciu,
• przed i po każdej zmianie rękawiczek jednorazowych,
• przed i po przerwie w zabiegu.

1. Higieniczne mycie oraz dezynfekcję rąk należy przeprowadzać zgodnie z załączonymi instrukcjami.
2. W przypadku świadczenia usług tatuażu konieczna jest procedura łącząca mycie rąk w ciepłej wodzie wraz z dezynfekcją skóry preparatami do tego przeznaczonymi.
3. Jednorazowe rękawiczki lateksowe lub nitrylowe muszą być często zmieniane (każdorazowo po wykonaniu takich czynności jak: otwieranie/zamykanie drzwi, opróżnianie pojemników z odpadami, po każdym kliencie), a po każdorazowym ich zdjęciu  należy umyć oraz zdezynfekować ręce.
4. W przypadku dezynfekowania rękawiczek w trakcie pracy/sprzątania, należy pamiętać, aby w takim przypadku stosować wyłącznie rękawiczki spełniające normę PN-EN ISO 374-4:2020-03.
5. Dla klientów opcjonalnie można stosować jednorazowe ochraniacze na buty (zakładane przy wejściu do salonu), jako dodatkową ochronę w celu zwiększenia poziomu higieny w salonie lub jednorazowe kapcie wyrzucane po zabiegu do worka na odpady.
6. Należy stosować jednorazowe tkaniny (ręczniki, podkłady, prześcieradła, chusty) dla każdego klienta.
7. Tkaniny jednorazowego użytku należy wyrzucać po każdym użyciu do zamykanego pojemnika na odpady medyczne wyłożonego czerwonym foliowym workiem.
8. Narzędzia (jeżeli nie są jednorazowe) powinny być zdezynfekowane oraz wysterylizowane zgodnie z procedurą; sterylizacja powinna odbywać się w autoklawie spełniającym normę PN-EN 13060+A1:2018-12; należy regularnie przeprowadzać kontrolę procesów sterylizacji parowej wg normy EN PN ISO 17665-1:2007; narzędzia powinny być zapakowane w pakiety spełniające normę PN-EN 868-5:2019-01; po użyciu narzędzi należy postępować zgodnie z procedurą dezynfekcji i sterylizacji narzędzi; wszelkie pojemniki/tace/miseczki używane do przechowywania narzędzi/produktów powinny być również czyszczone i dezynfekowane.
9. Farby, kremy i wszelkie inne produkty dawkowane oraz produkty wykorzystywane do zabiegu takie jak golarki, szpatułki, kubeczki itp. powinny być przechowywane w zamkniętych suchych i czystych pojemnikach lub szafkach bez dostępu światła oraz niedostępnych dla klienta. Należy je wyciągać wyłącznie w celu uzupełnienia w czasie pracy z zastosowanie procedur higieny ujętych w planie higieny studia (w celu uniknięcia kontaminacji krzyżowej poprzez dotyk jak również drogą kropelkowa).
10. Po każdym użyciu należy dezynfekować opakowania (farb, kremów, wazeliny itp.) oraz narzędzia używane w trakcie pracy (maszynka, kabel, stopka, zasilacz, tryskawki itp.)
11. Należy zwiększyć częstotliwość prac porządkowych, ze szczególnym uwzględnieniem dezynfekowania powierzchni dotykowych preparatami o szerokim spektrum działania spełniających normę PN-EN 14885:2019-01, która powinna zawierać PN-EN 14476+A2:2019-08, takich jak np. włączniki świateł, klamki, uchwyty, poręcze krzeseł, słuchawka telefonu, klawiatura i myszka, biurka oraz wszystkich innych powierzchni, z którymi stykał się klient; do dezynfekcji powierzchni należy stosować wyłącznie jednorazowe ręczniki/papier.
12. Zaleca się zwiększone czyszczenie/konserwację klimatyzacji oraz zwiększenie poziomu wentylacji w celu zapewnienia bardziej regularnego obiegu powietrza w miejscu pracy.  Nieklimatyzowane pomieszczenia należy jak najczęściej wietrzyć.

Procedury postępowania w przypadku podejrzenia zakażenia SARS-CoV-2 u pracownika.

1. Pracownicy/obsługa salonu tatuażu powinni zostać poinstruowani, że w przypadku wystąpienia niepokojących objawów sugerujących zakażenie SARS-CoV-2 nie powinni przychodzić do pracy, powinni pozostać w domu i skontaktować się telefonicznie z właściwą miejscowo powiatową stacją sanitarno-epidemiologiczną, oddziałem zakaźnym, a w razie pogarszania się stanu zdrowia zadzwonić pod nr 999 lub 112.
2. Zaleca się bieżące śledzenie informacji Głównego Inspektora Sanitarnego i Ministra Zdrowia, dostępnych na stronach gis.gov.pl oraz https://www.gov.pl/web/koronawirus/, a także obowiązujących przepisów prawa.
3. W przypadku wystąpienia u pracownika wykonującego swoje zadania na stanowisku pracy niepokojących objawów sugerujących zakażenie SARS-CoV-2, należy niezwłocznie odsunąć go od pracy i odesłać transportem indywidualnym do domu lub w przypadku, gdy jest to niemożliwe, pracownik powinien oczekiwać na transport w wyznaczonym pomieszczeniu, w którym jest możliwe czasowe odizolowanie go od innych osób. Należy wstrzymać przyjmowanie klientów, powiadomić właściwą miejscowo powiatową stację sanitarno-epidemiologiczną i stosować się ściśle do wydawanych instrukcji i poleceń.
4. Zaleca się ustalenie obszaru, w którym poruszał się i przebywał pracownik, przeprowadzenie rutynowego sprzątania, zgodnie z procedurami salonu oraz zdezynfekowanie powierzchni dotykowych (klamki, poręcze, uchwyty itp.).
5. Należy stosować się do zaleceń państwowego powiatowego inspektora sanitarnego przy ustalaniu, czy należy wdrożyć dodatkowe procedury biorąc pod uwagę zaistniały przypadek.

Procedury postępowania w przypadku podejrzenia zakażenia SARS-CoV-2 u klienta.

1. W przypadku stwierdzenia objawów choroby, jak uporczywy kaszel, złe samopoczucie, trudności w oddychaniu, osoba nie powinna zostać wpuszczona na teren salonu. Powinna zostać poinstruowana o konieczności skontaktowania się telefonicznie ze stacją sanitarno-epidemiologiczną, oddziałem zakaźnym, a w razie pogarszania się stanu zdrowia - zadzwonić pod nr 999 lub 112.
2. Zgłoszenie incydentu do kierownictwa obiektu, co umożliwi obsłudze ustalenie obszaru, w którym poruszała się i przebywała osoba, przeprowadzenie rutynowego sprzątania, zgodnie z procedurami obiektu oraz zdezynfekowanie powierzchni dotykowych (klamki, poręcze, uchwyty itp.).
3. Ustalenie listy pracowników oraz klientów obecnych w tym samym czasie w salonie i zalecenie stosowania się do wytycznych Głównego Inspektora Sanitarnego dostępnych na stronie gov.pl/web/koronawirus/ oraz gis.gov.pl odnoszących się do osób, które miały kontakt z zakażonym.

Ministerstwo Rozwoju z GIS
Konsultacja: Stowarzyszenie Professional Piercers Poland
oraz przedstawiciele przedsiębiorców z branży tatuażu